Người trầm cảm cần điều gì?
Những người có tiền sử trầm cảm rồi chắc đều biết điều này, là cơn trầm cảm có chu kì, nó quay đi rồi sẽ quay lại, theo thời gian mình sẽ có nhiều kinh nghiệm đối phó với nó hơn. Nếu kinh nghiệm mình tốt lên, tần suất nó quay lại sẽ giãn dần.
Lịch sử 15 năm sống với những chu kì trầm cảm đã khiến mình nhận ra những lúc rơi xuống hố sâu, mình cần gì. Đừng ai nói với mình những câu “Vui lên đi”, “Đời đẹp mà”, “Ra ngoài chơi sẽ hết”, vì nếu làm được như vậy thì mình đã không còn ngồi dưới hố rồi.
Nhiều lần mình cân nhắc chuyện đi bác sĩ tâm lý, xong rồi mình lại thôi vì một vài lý do: mình không biết ai giỏi, mình tiếc tiền, mình không sẵn sàng kể hết mọi chuyện của mình cho người khác (đối diện lại với quá khứ là một việc cần rất nhiều dũng cảm, chắc chắn nó sẽ làm mình khóc như điên, mà mình thì không muốn khóc trước mặt ai, kể cả là bác sĩ). Nên tất cả những kinh nghiệm này đều là điều mình tự rút ra thôi. Ước gì những năm tháng cấp 2 cấp 3 mình sớm nhận ra, có lẽ tuổi trẻ của mình đã không phải vật lộn đơn độc đến như thế.
Điều mình cần khi rơi vào trầm cảm là:
1. Được gọi tên
Năm 2016 có một đợt trầm cảm xếp vào hạng top trong đời mình. Mình nằm trong nhà suốt 1 tuần liền, bạn đến tìm bấm chuông đứng đợi cả tiếng đồng hồ mình cũng không ra mở cửa. Mình bốc từng vốc kẹo thả vào miệng, tìm kiếm cảm giác đồ ngọt đánh lạc hướng não để thôi nghĩ về thực tại. Ngày cũng như đêm vì mình không bật đèn. Ánh sáng làm mình thấy áp lực. Mỗi buổi sáng mở mắt ra mình đều nằm bất động, cảm thấy không muốn đối diện với cuộc đời, sợ là một khi mình nhúc nhích, cuộc đời này sẽ đổ sập vào mình rất nhiều việc phải lo nghĩ. Mình còn thấy mình có một cuộc đời bỏ đi, mình không có gì cả, không giàu không xinh không đủ tốt không được lựa chọn và không có cả một gia đình nữa. Mình không có một sợi dây nào móc nối với cuộc sống này hết, mình hoàn toàn có thể chết đi mà không gây nuối tiếc cho bất kỳ ai.
Mỗi ngày mình một đẩy mình đến gần hơn với suy nghĩ huỷ hoại cuộc đời mình, nhưng rất sâu bên trong mình vẫn nhận ra có một tiếng nói: “Cứu tôi với!”. Nhưng nó yếu lắm, nên tất nhiên chẳng ai nghe thấy đâu. Mình cũng cự tuyệt việc gặp gỡ và chia sẻ với mọi người, vì thế càng không ai biết mình đang ra làm sao cả.
Rồi có một hôm mình viết lên blog của mình, một cái blog cá nhân chỉ có 2 người đọc được. Đấy là tín hiệu cứu tôi với duy nhất mà mình gửi vào vũ trụ, và thật may, 1 trong 2 người đọc đó đã làm một việc mà đến tận bây giờ mình vẫn luôn thấy biết ơn. Anh đó tạo một (cái gì đó kiểu như là) chatbot, mỗi buổi sáng 8 giờ, 9 giờ rồi 10 giờ nó đều đặn nhắn tin hỏi mình: “Chào Thủy, Thủy đã dậy chưa?”, “Hôm nay Thủy có đi làm không?”, “Hôm nay Thủy thế nào?”… Và chính từ những câu hỏi thăm của nó, những cú gọi tên mình của nó, mình cảm thấy được kéo lại cuộc sống này, cảm giác là mình tồn tại, có vị trí nào đó đối với ai đó, có tên và được gọi tên. Chỉ sau vài ngày thôi mình đã có thể bước ra khỏi nhà để đi làm.
Các bạn ngày xưa nếu có nghe Phương Linh Hà Anh Tuấn chắc sẽ biết câu này: “Anh yêu em từ tiếng em gọi tên anh”. Ok sến thật nhưng ý mình chính là như vậy, việc được ai đó gọi tên một cách trìu mến thân thương có ý nghĩa rất lớn với tinh thần.
2. Cần ánh sáng
Năm 2017, theo đúng chu kì 1 năm, mình lại rơi vào một cơn trầm cảm nặng. Sau khi dự án nhạc kịch mà mình tham gia suốt 1 năm trời kết thúc, không còn đi nhảy nữa, cũng đã hơi già và hơi bận dẫn đến hơi mặc cảm để tiếp tục tập cheer, mình cảm thấy vô giá trị, cảm thấy việc sống một cuộc đời chỉ đi làm rồi về nhà là điều thật vô nghĩa. Mình ghen tị và cảm thấy thua kém các bạn nhảy của mình, những người còn rảnh và còn tuổi trẻ để có thể theo đuổi thứ họ thích. Một lần nữa mình nhốt mình trong căn nhà đi thuê rất ít ánh sáng. Hà Nội những ngày cuối tháng 3 ẩm ướt và ủ dột, nó kéo mình xuống tận cùng. Đúng giai đoạn đấy mình nhận ra ánh sáng và không khí quan trọng với sức khoẻ tinh thần đến thế nào. Chỉ sau một giây nghe thấy tiếng “Cứu tôi với” vang lên từ bên trong, mình quyết định không chờ ai cứu nữa, mà tự cứu mình bằng cách chuyển vào Sài Gòn.
Ở đây mình thuê một căn hộ dạng studio rất xinh và tràn ánh sáng trên một khu tập thể cũ ngay giữa trung tâm quận 1. Nhà mình có ban công và một cái cửa sổ rất to, mở ra là mát lộng. 6 giờ sáng mỗi ngày mình tự động tỉnh giấc vì ánh nắng chiếu thẳng vào giường, không có cơ hội nằm lườn khườn suy nghĩ về cuộc đời bế tắc như nút thắt giao thông giờ cao điểm Ngã Tư Sở - Trường Chinh. Nhịp sống Sài Gòn lao đi vun vút như tốc độ bài IELTS Listening khiến mình không ủ dột được. Và thế là mình lại khỏi.
Mình cũng không có ý định quay lại Hà Nội nữa. Mình biết chắc rằng thời tiết và bầu không khí xã hội ở đó hoàn toàn không tốt cho thứ tinh thần yếu ớt của mình. Giả dụ mỗi buổi sáng gió mùa, mình sẽ bị nghĩ đến những thất bại của mình trong mối quan hệ cũ. Mỗi buổi tối ẩm thấp mùa xuân, mình sẽ có cảm giác tiền đồ của mình bị cô đặc vo viên nhét vào một cái chai đậy nút bấc hun hút thun thút mãi mãi không bao giờ có thể thoát ra được. Còn mỗi buổi trưa mùa hè, ôi thôi nóng quá mình không muốn nghĩ đến nữa.
3. Cần được khích lệ
Mình nhận ra 3 chữ “vô giá trị” là thứ cảm xúc kinh khủng nhất và cũng thường gặp nhất ở những người trầm cảm. Chính nó đẩy người ta xuống hố và không cho người ta một chút niềm tin, sức mạnh nào để leo lên. Vậy nên nếu một người luôn được tiếp niềm tin rằng sự tồn tại của họ có ý nghĩa, họ có giá trị với một người - một tập thể - một công việc nào đó, thì khả năng họ rơi vào trầm cảm sẽ ít đi phải không?
Tất nhiên mình cũng sợ những trường hợp khen và được khen quá nhiều dẫn đến ảo tưởng sức mạnh (làm việc với những người này rất mệt các bạn ạ!), nhưng lời khen thi thoảng, đúng lúc đúng chỗ và thật lòng thì thật cần. Nhiều lần trong quãng đường 9 năm làm báo của mình, mình hồ nghi về việc mình làm, về giá trị của bản thân, giả dụ như mình làm mãi ở một nơi thế này có phải là trì trệ không, hay thứ mình làm có ai đọc không nhỉ? Thế rồi thỉnh thoảng mình nhận được một tin nhắn của người nào đó xa lạ, kiểu như là chị ơi em mua Đẹp chỉ để đọc bài của chị thôi đó, hay một tin nhắn đến vào đúng đêm giao thừa: cảm ơn cuốn sách của chị đã thay đổi cuộc đời em trong năm qua, thế là mình lại có một niềm tin. Lời khen giống như lon bò húc mà một runner được tiếp sức giữa đường, nhấp một ngụm rồi anh ta sẽ có sức mạnh chạy tiếp vài kilomet nữa.
4. Được bao quanh bởi những người hiểu mình
Mình là một đứa có sức khoẻ tinh thần yếu, mình cũng ít nói và ít giao du, nên một khi đã chọn chia sẻ điều gì đó với ai, mình cần người đó hiểu. Hiểu 100%, đừng sai lệch, nếu không sẽ làm mình cảm thấy phí phạm một lần rút ruột rút gan. Tâm sự với sai người giống như mang nhầm một cuốn sách ra sân bay, thấy phí thời gian và ân hận, ước gì được làm lại từ đầu, mình sẽ không phạm sai lầm này, kiểu vậy.
Dẫn chứng cho luận điểm này, mình lại kể một câu chuyện của bản thân. Vẫn là năm 2017, trong đợt stress trước khi chuyển vào Sài Gòn, lúc đó mình có người yêu. Lần đầu tiên nhìn thấy mình trong bộ dạng thê thảm của một cơn trầm cảm, người yêu mình bị shock. Anh ta không hiểu đấy là trầm cảm, mà có lẽ nghĩ mình bị điên. Mình vẫn nhớ y nguyên ánh mắt sững sờ trân trối hướng vào mình, đứa con gái đang vật vã khóc lóc tìm kiếm một sự ghi nhận từ thế giới về giá trị bản thân mình. Thay vì ngồi xuống với mình (điều mình cần nhất lúc đó nhưng dĩ nhiên mình không nói ra được), anh ta nhìn mình như một sinh vật nhăn nhúm rúm ró đang vật lộn một cách khó hiểu. Và thế là rạn nứt mãi mãi. Ngay cả khi mình đã khỏe lại, cả 2 đều cố gắng lại từ đầu, thì đến một ngày mình nhận ra vết rạn vẫn luôn ở đấy, nó là khoảng cách tách giữa 2 người, không thể nào về gần như trước được. Và thế là chấm dứt một cuộc tình, vì một người bị trầm cảm và người kia thì chưa từng có kinh nghiệm gì về trầm cảm.
Đã từ rất lâu rồi mình không chọn giao du trong thế giới có những người mình không thích, không định thân hoặc những người mà mình biết chắc dù mình có nói bao nhiêu thì người ta cũng không hiểu mình. Cuộc đời tệ không phải vì không có nhiều đối tượng để giao du, mà tệ vì giao du nhầm đối tượng đó hí hí.
Mong mọi người đều có một đời sống tinh thần khỏe mạnh nhé!
Nite nite!
Search